การเลี้ยงตะพาบน้ำและบ่อเลี้ยง

การเลี้ยงตะพาบน้ำ การเลือกสถานที่เลี้ยงตะพาบน้ำ ปัจจัยที่ควรพิจารณาในการเลือกสถานที่เลี้ยงตะพาบน้ำ 1. ต้องเป็นน้ำจืดสามารถถ่ายเทน้ำได้สะดวก 2. บ่อเลี้ยงควรเป็นบ่อดินหรือมีโคลน 3. บ่อเลี้ยงตะพาบควรเป็นบริเวณที่มีความเงียบสงบ 4. ไม่ควรอยู่ใกล้กับโรงงานอุตสาหกรรมหรือแหล่งชุมชน 5. การคมนาคมสะดวกและใกล้แหล่งของตลาด 6. บ่อเลี้ยงตะพาบอยู่ใกล้บริเวณที่มีอากาศถ่ายเทได้สะดวก บ่อเลี้ยงตะพาบน้ำ บ่อเลี้ยงตะพาบน้ำแบ่งออกได้ 3 ลักษณะ คือ 1. บ่อพ่อแม่พันธุ์ 2. บ่อเลี้ยงตะพาบส่งตลาด 3. บ่ออนุบาล บ่อพ่อแม่พันธุ์ ถ้าผู้เลี้ยงจะเลี้ยงตะพาบเพื่อจำหน่ายเป็นตะพาบเนื้อ บ่อพ่อแม่พันธุ์ก็ไม่จำเป็นที่จะต้องสร้าง แต่ถ้าจะเลี้ยงแบบต่อเนื่องหรือครบวงจร แล้ว บ่อพ่อแม่พันธุ์จึงมีความจำเป็นอย่างยิ่ง เพราะการที่เราเพาะลูกตะพาบได้ เองจะเป็นการลดต้นทุนการผลิตได้อย่างแน่นอน บ่อเลี้ยงตะพาบจะแบ่งออกเป็น 3 ส่วน คือ ส่วนที่อยู่อาศัย ส่วนที่ให้อาหารและที่สำหรับวางไข่

บ่อเลี้ยงตะพาบน้ำ

ตะพาบน้ำจะอาศัยอยู่ทุกบริเวณของพื้นที่ในบ่อเลี้ยง บ่อเลี้ยงควรมี ผนังบ่อเป็นคอนกรีตให้สูงประมาณ 50 เซนติเมตร เพื่อป้องกันตะพาบหลบหนี และผนังคอนกรีตควรเทคอนกรีตลึกลงไปในดินอีกประมาณ 70 เซนติเมตร เพื่อป้องกันตะพาบขุดดินหนี ส่วนพื้นที่บ่อควรเป็นดินเหนียวขนาดของบ่อเลี้ยง ตะพาบน้ำพ่อแม่พันธุ์ไม่มีการกำหนดพื้นที่ตายตัว ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับจำนวนพ่อแม่พันธุ์ ส่วนที่ให้อาหาร ควรมีความสำคัญประการหนึ่ง ซึ่งจะสร้างให้อยู่ ภายในบริเวณที่อยู่อาศัยนั่นเองเหตุที่จะต้องสร้างที่ให้อาหารโดยเฉพาะก็เพราะว่า ตะพาบน้ำชอบอาศัยในบ่อที่มีความสะอาด น้ำไม่เน่าเสีย ถ้าให้อาหารภายในบ่อ โดยตรง โดยที่ไม่มีบริเวณที่ให้อาหารจะทำให้เศษอาหารที่เหลือเน่าเสียและ ทำให้น้ำเสียเร็วขึ้น ทั้งยังทำให้ตะพาบเจริญเติบโตช้าไม่แข็งแรงอาจเกิดโรคได้ บริเวณที่ให้อาหาร อาจสร้างเป็นเนินลาดชันไปจากตัวบ่อและวาง อาหารไว้บนเนิน หรือสร้างคันเตี้ย ๆ กั้นระหว่างที่วางอาหารกับส่วนที่อยู่อาศัย ให้แยกจากกัน เพื่อป้องกันไม่ให้เศษอาหารเหลือตกลงไปในบ่อทำให้น้ำเน่าเสีย โรงเรือนเพาะฟักไข่ตะพาบน้ำ อาจจะสร้างไว้ภายในบ่อพ่อแม่พันธุ์ หรือแยกส่วนออกไปต่างหากก็ได้ บริเวณฟักไข่จะทำเป็นคอกคอนกรีตรูป สี่เหลี่ยมขนาด 2 x 4 เมตร มีความสูงประมาณ 50เซนติเมตร อาจจะใช้อิฐบล็อก กั้นเป็นผนังบ่อก็ได้ โดยปรับพื้นบ่อให้เรียบ แล้วนำทรายน้ำจืดที่สะอาดใส่ลงไป ให้สูงประมาณ 30 เซนติเมตร เพื่อเตรียมไว้ฝังไข่ ภายในบ่อฟักไข่ใช้อ่างน้ำดินเผาขนาดปากกว้างประมาณ 12 นิ้ว หรือก่อเป็นอ่างปูนกว้างประมาณ15-20 นิ้ว ฝังไว้ให้เสมอกับพื้นทรายเป็นระยะ ๆ ใส่น้ำให้เต็ม เพื่อเตรียมไว้ให้ลูกตะพาบน้ำลงไปในอ่างหลังจากฟักออกจากไข่ โรงฟักไข่หรือคอกฟักไข่ จะต้องสร้างหลังคาคลุมไว้เพื่อป้องกันฝน ซึ่งจะทำให้ทรายมีความชื้นมากเกินความจำเป็น และควรกั้นผนังโดยรอบเพื่อ ป้องกันศัตรูที่จะมากินไข่ตะพาบน้ำได้ คอกฟักไข่ออกแบบได้ตามความเหมาะสมของ พื้นที่ บ่อเลี้ยงตะพาบน้ำส่งตลาด บ่อขุนตะพาบน้ำมีไว้เพื่อเลี้ยงตะพาบที่คัดออกจากบ่ออนุบาล แล้วนำมา เลี้ยงจนถึงขนาดที่จะส่งขายได้ ซึ่งต้องใช้เวลาตั้งแต่ 8-12 เดือน ก็จะได้ น้ำหนักตัวประมาณ 6 ขีด -1 กิโลกรัมได้ขนาดตามที่ตลาดต้องการ บ่อขุน ตะพาบน้ำนั้นมีลักษณะการสร้างบ่อเป็นแบบเดียวกับพ่อแม่พันธุ์ แต่ความลึก อาจตื้นกว่าเล็กน้อย ส่วนเนินทรายสำหรับวางไข่ไม่มีความจำเป็น บ่อขุนตะพาบ น้ำอาจมีหลังคาพรางแสง โดยใช้ตะข่ายสีดำทำเป็นหลังคาเพื่อช่วยลดอุณหภูมิ

ร้านกลางบ่อสำหรับตะพาบคลานขึ้นมาพักผ่อน

บ่อใช้เลี้ยงตะพาบมี 2 แบบ บ่อคอนกรีต เหมาะสำหรับสร้างในพื้นที่ที่เป็นดอนหรือดินทราย ซึ่งเก็บน้ำไม่อยู่โดยก่อสร้างบ่อคอนกรีตโบกปูนด้านล่างตลอด เพื่อกันน้ำไม่ให้ รั่วซึมใส่ดินเหนียวตกแต่งให้เหมือนธรรมชาติมากที่สุดแล้วใส่ผักตบชวา บางส่วน บ่อดิน จะเป็นบ่อที่กว้าง มีความจำเป็นที่จะต้องก่ออิฐโบกปูนโดยรอบบ่อ ความสูงประมาณ 80เซนติเมตร-1 เมตร เพื่อป้องกันตะพาบหลบหนี ในบ่อ ควรสร้างเป็นร้านขนาดพื้นที่ 4 ตารางเมตรสามารถให้ตะพาบน้ำคลานขึ้นมา พักผ่อนได้เช่นกัน ในบ่อควรใส่ผักตบชวาเพื่อให้เป็นร่มเงา หรือที่สำหรับ ตะพาบน้ำหลบซ่อนได้

การคัดขนาดตะพาบน้ำเมื่ออายุได้ประมาณ 6 เดือน

ระดับน้ำที่ใช้ในการเลี้ยงตะพาบน้ำ บ่ออนุบาลตะพาบน้ำควรมีระดับ น้ำประมาณ 20 เซนติเมตรบ่อเลี้ยงตะพาบเพื่อส่งออก ระดับน้ำประมาณ 40-80 เซนติเมตร อัตราการปล่อยตะพาบน้ำลงบ่อ บ่อพ่อแม่พันธุ์ปล่อยในอัตรา 3-5 ตัว/ตารางเมตร ขนาดตะพาบน้ำฟักออกจากไข่ได้ประมาณ 3 วัน ปล่อยในอัตรา 50 ตัว/ตารางเมตร ตะพาบน้ำอายุได้ 2 เดือน ปล่อยในอัตรา 20 - 25 ตัว/ตารางเมตร ตะพาบน้ำอายุได้ 6 เดือน ปล่อยในอัตรา 3 - 5 ตัว/ตารางเมตร อัตราการเจริญเติบโตของตะพาบน้ำ ตะพาบน้ำที่ฟักออกจากไข่ ได้ประมาณ 3 วัน จะมีน้ำหนัก 25 ตัว/1 ขีด หรือ 250 ตัว/กิโลกรัม ตะพาบน้ำที่มีอายุได้ประมาณ 2 เดือน จะมีน้ำหนักประมาณ 0.5 ขีดตะพาบน้ำ ที่มีอายุประมาณ 4 เดือน จะได้น้ำหนักประมาณ 1 ขีด

การทำอาหารตะพาบน้ำ

ตะพาบน้ำอายุได้ประมาณ 6 เดือน จะมีน้ำหนักประมาณ 2 ขีด ตะพาบน้ำ อายุได้ประมาณ 7-16เดือน จะมีน้ำหนักประมาณ 3 ขีด-1 กิโลกรัม สำหรับ ผู้บริโภคหรือขนาดที่ตลาดต้องการ ตะพาบน้ำขนาดตั้งแต่ 4-7 ขีด ส่วนผู้ซื้อที่ ต้องการซื้อไปเป็นพ่อแม่พันธุ์ควรมีน้ำหนักไม่ต่ำกว่า 6 ขีดขึ้นไป