การเลี้ยงเป็ด

เครื่องกกลูกเป็ด

รางอาหาร

รางน้ำ

1. เครื่องกกลูกเป็ด

ลูกเป็ดเมื่อยังเล็ก ๆ ยังไม่มีความอบอุ่นหรือเครื่องกั้นความหนาวเพียงพอ เมื่อถูกอากาศเย็นในเวลากลางคืนหรือตอนเช้า ๆ ก็จะหนาวสั่น ถ้าปล่อยไว้เช่นนี้นาน ๆ ลูกเป็ดจะตายหรือแคระแกรนได้ จึงต้องมีเครื่องกกให้ลูกเป็ด

การกกลูกเป็ด สามารถทำได้ 3 ลักษณะคือ ใช้แม่เป็ดกก ใช้เครื่องกกที่ใช้ไฟฟ้า และใช้เครื่องกกที่ไม่ใช้ไฟฟ้า

1.1 การกกด้วยแม่เป็ด เป็นวิธีแบบธรรมชาติใช้ได้สำหรับกรณีที่เลี้ยงเป็ดจำนวนไม่มาก หรือในการเลี้ยง แบบหลังบ้าน มีลูกเป็ดไม่กี่ตัว

วิธีการกกที่นอกเหนือจากการใช้วิธีธรรมชาติ เป็นการกกที่ต้องใช้เครื่องมือเข้าช่วย ซึ่งมีหลายวิธี ดังนี้

1.2 วิธีกกลูกเป็นแบบง่าย ๆ เป็นการกกที่นิยมใช้ในชนบท กกโดยไม่ใช้ความร้อนช่วย โดยแบ่งลูกเป็ดออกเป็นฝูง ๆ ละ 100 ตัว สำหรับใส่คอกนอนในเวลากลางคืน คอกนอนต้องปิดมิดชิดพอควรเพื่อกันลมโกรก ภายในคอกแบ่งออกเป็นช่อง ๆ ขนาดกว้าง 1 เมตร ยาว 2 เมตร สำหรับเป็ด 100 ตัว ใช้ไม้กระดานหรือไม้ไผ่กั้น สูงจากพื้นคอกประมาณ 25-30 เซนติเมตร ด้านบนที่นอนปิดด้วยกระสอบป่าน เพื่อเก็บความร้อนจากตัวลูกเป็ด

1.3 วิธีกกด้วยถ่านไฟหรือตะเกียงรั้ว โดยใช้เตาอั้งโล่ใส่ถ่านไฟเป็นแหล่งให้ความร้อนทำให้ภายในคอกอบอุ่น และต้องมีที่กั้นรอบ ๆ เตาเพื่อกันไม่ให้ลูกเป็ดพลัดเข้าไปถูกเตาอั้งโล่ อาจใช้ถังน้ำมันขนาด 200 ลิตร ตัดให้สูง 20 เซนติเมตร หรือจะใช้ลวดตาข่ายหรือไม้ไผ่สานกั้นโดยรอบก็ได้

การใช้ตะเกียงรั้วน้ำมันก๊าดเป็นแหล่งให้ความร้อนในการกกลูกเป็ดก็ได้ผลดี เพื่อให้เก็บและแผ่กระจาย ความร้อน ได้ดีขึ้นควรมีฝาชีสังกะสีหรืออลูมิเนียมครอบ หย่อนให้ขอบฝาชีสูงจากพื้นประมาณ 20 เซนติเมตร รอบนอกควรมีแผงล้อมกกอีกชั้นหนึ่ง หากปูพื้นคอกด้วยแกลบ ควรมีแผ่นโลหะรองใต้เตาเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดไฟไหม้

1.4 วิธีกกด้วยแก๊ส เครื่องกกด้วยการใช้แก๊ส ประกอบด้วยเตา ฝาชีหรือตัวกกและถังแก๊ส พร้อมด้วยอุปกรณ์สำหรับควบคุมความร้อน ในระดับที่ต้องการตามอายุลูกเป็ด

1.5 การกกด้วยไฟฟ้า นับว่าเป็นวิธีที่สะดวกที่สุด ซึ่งอาจจะเป็นเครื่องกกแบบฝาชี ใช้หลอดไฟธรรมดาเป็นแหล่งให้ความร้อน หรือใช้ลวดร้อนเป็นแหล่งให้ความร้อน หรือจะใช้หลอดไฟอินฟราเรด 2-3 หลอด แขวนให้สูงจากพื้นคอกประมาณ 18-20 เซนติเมตร จะเพียงพอสำหรับการกกลูกเป็ดประมาณ 100 ตัว

1.6 การกกลูกเป็ดแบบกรง การเลี้ยงลูกเป็ดสามารถทำอย่างง่าย ๆ โดยใช้ไม้ไผ่หรือลวดตาถี่ปูพื้น ถ้าใช้ไม้ไผ่ปูพื้นควรใช้ลวดขนาด 1/2 นิ้ว ปูทับอีกชั้นหนึ่ง ลวดที่ใช้ควรเป็นลวดตาสี่เหลี่ยมเพราะไม่คม ซึ่งอาจตำเท้าลูกเป็ดได้ ถ้าหากไม่ได้ต้องใช้ลวดตาหกเหลี่ยม ควรเป็นลวดขนาดใหญ่ ถ้ามีกรงเลี้ยงลูกไก่อยู่แล้วก็ใช้เลี้ยงลูกเป็ดได้ กรงขนาด 1 x 2 เมตร เลี้ยงลูกเป็ดได้ 50 ตัว จนถึงอายุไม่เกิน 1 เดือน หรือจนโตพอที่จะเอาลงเลี้ยงปล่อยฝูงได้

กรงกกควรกั้นทึบ 3 ด้าน ประมาณ 1 ใน 3 ของกรงด้านใดด้านหนึ่ง ด้านที่กั้นทึบควรเปิดส่วนบนติดกับขอบกรงลงมาประมาณ 10 เซนติเมตร เป็นช่องระบายอากาศ โดยเฉพาะถ้าใช้ตะเกียงรั้วกก ช่องนี้จะเป็นช่องระบายแก๊สหรือควันเสียออกด้วย

ส่วนอีก 2 ใน 3 ของกรงด้านบนควรเปิดหรือปิดด้วยลวดตาข่าย เพื่อให้โปร่งด้านข้างจะปิดทึบหรือจะใช้ลวดตาข่ายก็ได้ ด้านหน้าของส่วนที่ใช้กกควรใช้ผ้าหรือกระสอบป่านตัดเป็นริ้ว ทำเป็นม่านกั้นให้ขอบสูงจากพื้นกรงประมาณ 5 เซนติเมตร เพื่อเก็บความอบอุ่นภายในกก ถ้าอากาศหนาวจัดอาจต้องใช้ผ้าหรือกระสอบป่านปิดข้างกรงโดยรอบก็ได้

อุณหภูมิที่เหมาะสมในการกกลูกเป็ดนั้น ควรจะสังเกตจากปฏิกิริยาของลูกเป็ด เพราะลูกเป็ดจะบอกได้ดีกว่าว่าได้รับความอบอุ่นที่พอดีหรือไม่ ถ้าลูกเป็ดสุมกันเป็นกลุ่มและมีเสียงร้อง แสดงว่าอุ่นไม่พอต้องเพิ่มความร้อน ถ้าลูกเป็ดกระจายอยู่นอกกกยืนอ้าปากหอบและกางปีกแสดงว่าร้อนเกินไป ต้องลดความร้อนลง ถ้าอุณหภูมิกำลังพอดีลูกเป็ดจะนอนราบกับพื้นกระจายอยู่ทั่วไปในกกและริมกก

ข้อควรพิจารณาในการกกลูกเป็ด

1. จำนวนลูกเป็ดที่กกต่อครั้ง หากกกลูกเป็ดจำนวนไม่มาก อาจใช้ลังไม้ดัดแปลงเป็นกรงกกก็ได้ โดยสุมฟางไว้รอบ ๆ ลังไม้ เพื่อให้ลูกเป็ดอบอุ่น ไม่จำเป็นต้องสร้างกรงกกอย่างมาตรฐาน

2. ความสะดวกในการใช้ไฟฟ้า หากบริเวณที่เลี้ยงเป็ดมีไฟฟ้าถึงอาจใช้หลอดไฟฟ้าเป็นแหล่งความร้อนในการกกลูกเป็ดได้ หลอดไฟฟ้า 60 แรงเทียน 2 หลอด สามารถกกลูกเป็ดได้ 120-150 ตัว ถ้าไม่มีไฟฟ้าก็อาจใช้ตะเกียงรั้วแทนหลอดไฟก็ได้ นอกจากนี้แล้วเตาถ่านอั้งโล่ หรือตุ่มเก่า ๆ ที่ใส่ถ่านไม้ไว้ข้างในก็อาจใช้เป็นแหล่งให้ความอบอุ่นแก่ลูกเป็ดได้ดีเช่นกัน

3. ฤดูที่เข้าลูกเป็ด หากเข้าลูกเป็ดในฤดูร้อนก็อาจไม่จำเป็นต้องสร้างกรงกกดีนัก แต่ถ้าเข้าลูกเป็ดในฤดูหนาว กรงกกลูกเป็ดควรสร้างให้ได้มาตรฐาน เพื่อให้กรงกกนั้นเก็บความร้อนได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งจะข่วย ประหยัดค่าไฟฟ้าาหรือค่าน้ำมันเป็นอันมาก

4. ภัยอันตรายจากสัตว์อื่น หากบริเวณที่เลี้ยงเป็ดมีสุนัข นกฮูก หนู แมว และงูมาก ควรล้อมกรงกกด้วย ตาข่ายลวด

5. เนื้อที่กรงกก ไม่ว่าจะเลือกใช้กรงแบบไหน ควรสร้างกรงกกให้มีเนื้อที่พอเหมาะกับจำนวนลูกเป็ดที่ต้องการจะกก ในเนื้อที่ 1 ตารางฟุต ไม่ควรกกลูกเป็ดเกิน 7 ตัว หรือ 1 ศอกสี่เหลี่ยมต่อลูกเป็ด 10 ตัว อัตราส่วนนี้ใช้สำหรับกกลูกเป็ดจำนวนเกิน 100 ตัวต่อครั้ง ถ้ากกเป็ดจำนวนน้อย เนื้อที่ต้องเพิ่มมากขึ้น หากเนื้อที่กกแคบไป ลูกเป็ดจะไม่สามารถหนีความร้อนได้ แต่ถ้าเนื้อที่กกกว้างไป ลูกเป็ดบางตัวอาจหนาวตายเพราะอยู่ไกลจากบริเวณ ที่ความร้อนไปถึง

2. รางอาหาร

ควรทำ 3 ขนาด คือ ขนาดเล็กสำหรับลูกเป็ด ขนาดกลางสำหรับเป็ดรุ่น และขนาดใหญ่ สำหรับเป็ดไข่ ภายในรางอาหารควรยารอยต่อกันรั่ว เพราะเรานิยมเลี้ยงเป็ดด้วยอาหารเปียก

3. รางน้ำ

สำหรับลูกเป็ด ควรใช้แบบกระติกน้ำ ซึ่งหาซื้อได้ในท้องตลาด หากหาซื้อลำบากก็อาจทำรางอาหารขนาดเล็กที่ยารอยรั่วอย่างดีใช้แทนก็ได้ ข้อสำคัญคือ ต้องมีรางไม้กันไม่ให้ลูกเป็ดลงเล่นน้ำได้ เพราะจะทำให้ลูกเป็ดหนาวตาย ถ้าบริเวณที่เลี้ยงเป็ดมีต้นไผ่มาก อาจจะใช้ต้นไผ่ลำโต ๆ ผ่าเป็นร่องแล้วฝังดินใช้เป็นรางน้ำสำหรับลูกเป็ดก็ได้ผลดี และเป็นการประหยัดด้วย คอยเติมน้ำสะอาดอยู่เสมอและทำความสะอาดกระถางน้ำวันละครั้ง ส่วน รางน้ำสำหรับเป็ดใหญ่นั้นอาจใช้อ่างดินเผาหรือกะบะไม้ที่ยารูรั่วไว้เรียบร้อย ควรมีไม้กันไม่ให้เป็ดลงไปเล่นน้ำได้ ถ้าเลี้ยงเป็ดเป็นจำนวนมากอาจสร้างรางน้ำขนาดใหญ่ด้วยซีเมนต์ แล้วปล่อยให้น้ำไหลผ่าน น้ำจะสะอาดอยู่ตลอดเวลา ถึงแม้เป็ดจะลงไปเล่นน้ำก็ตาม

รางน้ำควรวางให้ห่างจากรางอาหารพอควร เพื่อบังคับให้ลูกเป็ดได้เดินไปกินน้ำและอาหาร เป็นการออก กำลังกาย