1.1 มาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมนี้กำหนด คุณลักษณะที่ต้องการ สุขลักษณะ ภาชนะบรรจุ ปริมาณ เครื่องหมายและฉลาก การชักตัวอย่างและเกณฑ์ตัดสิน การตรวจสอบและการวิเคราะห์ชาใบ

1.2 มาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมนี้ใช้เฉพาะชาใบ (gree tea) ที่ได้จากต้นชาที่ปลูกในประเทศไทยเท่านั้น ไม่รวมชาผง (black tea) ชาผงสำเร็จรูป (instant tea) และชาใบที่มีลักษณะเป็นผง

2. นิยาม

ความหมายของคำที่ใช้ในมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมนี้ มีดังต่อไปนี้

2.1 ชาใบ (ชาจีน) หมายถึง ผลิตภัณฑ์ที่ได้จากส่วนที่เป็นใบอ่อน ยอดอ่อนที่ใบยังไม่คลี่ และก้านใบที่ยังอ่อนอยู่ของต้นชาที่มีชื่อทางพฤกษศาสตร์ว่า Camellia sinensis Linn. ซึ่งนำมาผึ่งให้อ่อนตัว อบหรือคั่วพอหมาด บดคลึงให้ม้วนตัว แล้วทำให้แห้งโดยการอบหรือคั่วหรือย่างอีกครั้งหนึ่ง

2.2 ก้าน หมายถึง ส่วนที่ต่อจากใบของต้นชา มีลักษระแข็ง ไม่รวมก้านใบที่ยังอ่อนอยู่

3. คุณลักษณะที่ต้องการ

3.1 ลักษณะทั่วไป
3.1.1 ต้องมีลักษณะเป็นใบชาแห้ง สะอาด ปราศจากสิ่งแปลกปลอมใด ๆ เว้นแต่ดอกไม้เพื่อการแต่งกลิ่น ส่วนใหญ่จะเป็นใบเต็มม้วนตัวอยู่ในลักษณะต่าง ๆ และเมื่อชงด้วยนำเดือดแล้วจะคืนสภาพเป็นรูปใบให้เห็นได้ชัด

3.1.2 ต้องมีสีดำอมเขียวตามธรรมชาติ

3.1.3 ต้องมีกลิ่นเฉพาะตามธรรมชาติของชาใบ อาจมีการแต่งกลิ่นได้ด้วยดอกไม้ที่มีกลิ่นหอมตามธรรมชาติและไม่เป็นอนตรายต่อผู้บริโภค

3.1.4 น้ำชาต้องมีกลิ่นและรสเฉพาะของชาใบ (อาจมีกลิ่นของดอกไม้ที่ใช้แต่งกลิ่นด้วย)

เมื่อตรวจสอบตามวิธีในข้อ 9.1 แล้ว คะแนนเฉลี่ยของแต่ละลักษณะต้องไม่น้อยกว่าคะแนนต่ำสุดที่กำหนดไว้และต้องมีคะแนนเฉลี่ยจากคะแนนรวมของผู้ตรวจสอบทุกคน ไม่น้อยกว่า 70 คะแนน

3.2 การเจือสี
ต้องไม่พบการเจือสีใดๆ
การตรวจสอบให้ปฏิบัติตามข้อ 9.2

3.3 ก้าน
ให้มีปริมาณก้านได้ไม่เกินร้อยละ 7 โดยน้ำหนัก

การตรวจสอบให้ปฏิบัติตามข้อ 9.3

3.4 คุณลักษณะทางเคมี
ต้องเป็นไปตามที่กำหนดในตาราง

สุขลักษณะให้เป็นไปตามมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม กำหนดสุขลักษณะของอาหารมาตรฐานเลขที่ มอก.34

5. ภาชนะบรรจุ

ภาชนะที่ใช้บรรจุต้องสะอาด แห้ง ปิดได้สนิท และสามารถเก็บรักษากลิ่นไว้ได้

6. ปริมาณ

น้ำหนักสุทธิที่บรรจุในแต่ละภาชนะบรรจุ ต้องไม่น้อยกว่าที่ระบุไว้ที่ฉลาก

7. เครื่องหมายและฉลาก

7.1 ฉลากให้เป็นไปตามมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม คำแนะนำทั่วไปเกี่ยวกับฉลากสำหรับผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม มารตฐานเลขที่ มอก. 31 และไม่ขัดกับประกาศกระทรวงสาธารณสุขว่าด้วยเรื่องฉลาก

7.2 ภาชนะบรรจุชาใบทุกหน่วย อย่างน้อยต้องมีเลข อักษร หรือเครื่องหมายแจ้งรายละเอียดต่อไปนี้ให้เห็นได้ง่ายและชัดเจน

= ชื่อผลิตภัณฑ์
= เครื่องหมายการค้าและชื่อผู้ทำ หรือโรงงานที่ทำ พร้อมสถานที่ตั้ง
= ดอกไม้ที่ใช้แต่งกลิ่น (ถ้ามี)
= น้ำหนักสุทธิ เป็นกรัมหรือกิโลกรัม
= เดือนและปีที่ทำ

ในกรณีที่ใช้ภาษาต่างประเทศด้วย ต้องมีความหมายตรงกับภาษาไทย

7.3 ผู้ทำผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมที่เป็นไปตามมาตรฐานนี้ จะแสดงเครื่องหมายมาตรฐานกับผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมนั้นได้ ต่อเมื่อได้รับใบอนุญาตจากคณะกรรมการมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมแล้ว

8. การชักตัวอย่างและเกณฑ์การตัดสิน

8.1 ความหมายของคำที่ใช้ มีดังต่อไปนี้

8.1.1 รุ่น หมายถึง ชาใบที่ผลิตขึ้นโดยมีลักษณะอย่าเดียวกันและบรรจุหีบห่อในคราวเดียวกันเพื่อจำหน่าย
8.1.2 ขนาดรุ่น หมายถึง จำนวนหน่วยภาชนะบรรจุของชาใบใน 1 รุ่น
8.1.3 ขนาดตัวอย่าง หมายถึง จำนวนตัวอย่างที่ชักออกจากรุ่นของชาใบเพื่อนำมาตรวจสอบ

8.2 การชักตัวอย่างและเกณฑ์ต้ดสิน ให้เป็นไปตามแผนการชักตัวอย่างที่กำหนดต่อไปนี้ หรืออาจใช้แผนการชักตัวอย่างอื่นที่เทียบเท่ากันทางวิชาการกับแผนที่กำหนดไว้

8.2.1 การชักตัวอย่าง
8.2.1.1 ภาชนะบรรจุขนาดไม่เกิน 1 กิโลกรัม ให้ชักตัวอย่างโดยวิธีสุ่มจากผลิตภัณฑ์ที่ทำขึ้นในรุ่นเดียวกันตามแผนการชักตัวอย่างในตาราง

8.2.3 เกณฑ์ตัดสิน
ชาใบที่ได้จากการชักตัวอย่างเมื่อนำไปตรวจสอบและวิเคราะห์ตามข้อ 9 แล้วจะต้องเป็นไปตามเกณฑ์ที่กำหนดในข้อ 3 ทุกข้อ จึงจะถือว่าชาในรุ่นนั้นเป็นไปตามมาตรฐานนี้

9. การตรวจสอบและการวิเคราะห์

9.1 ลักษณะทั่วไป สี กลิ่น และกลิ่นรส
9.1.1 เครื่องมือ
9.1.1.1 ถ้วยสีขาวทำด้วยกระเบื้องหรือดินเผาเคลือบที่มีฝาปิดตามรูปที่ 1 หรือขนาดใกล้เคียง

9.1.3 วิธีเตรียมน้ำชา
ใช้น้ำเดือดลวกถ้วย (ตามข้อ 9.1.1.1) ให้ร้อนทั่วกันแล้วเททิ้ง ใส่ตัวอย่างที่ชั่งไว้ลงไป รินน้ำที่กำลังเดือดลงในถ้วยที่เตรียมไว้ทันที ระดับน้ำในถ้วยต้องต่ำกว่าขอบถ้วยประมาณ 4-6 มิลลิเมตร ปิดฝาทิ้งไว้ 6 นาที รินน้ำชาที่ได้ผ่านตะแกรงกรองลงในถ้วย (ตามข้อ 9.1.1.2) ซึ่งได้ลวกน้ำร้อนแล้วเช่นกันจนหมด โดยไม่ให้ใบชาติดลงไปด้วย เทกากชาลงบนฝาถ้วย นำกากชาและน้ำชาไปตรวจสอบคุณลักษณะตามตารางที่ 4 และ 5 ต่อไป

9.1.4 วิธีตรวจสอบ
9.1.4.1 ผู้ตรวจสอบประกอบด้วยผู้มีความชำนาญในการตรวจสอบชาใบอย่างน้อย 5 คน ทุกคนจะแยกกันตรวจ และให้คะแนนโดยอิสระ

9.1.4.2 หลักเกณฑ์การให้คะแนนในการตรวจสอบชาใบ

(1) การตรวจสอบชาใบ และกากชา ตามตาราง

9.3 การหาปริมาณก้าน
9.3.1 เครื่องมือ
9.3.1.1 กระจกนาฬิกา (watch glass)
9.3.1.2 ปากคีบ (forceps)
9.3.1.3 แผ่นกระดาษขาวผิวเรียบหรือแผ่นพลาสติกหนา
9.3.1.4 เครื่องชั่ง

9.3.2 วิธีวิเคราะห์
ชั่งตัวอย่างประมาณ 100 กรัมให้ทราบน้ำหนักที่แน่นอน (M1) เกลี่ยบนแผ่นกระดาษหรือแผ่นพลาสติก ใช้ปากคีบเลือกส่วนที่เป็นก้านออกใส่ลงในกระจกนาฬิกาที่สะอาด แห้ง และทราบน้ำหนักแล้ว (M0) นำกระจกนาฬิกาพร้อมก้านที่แยกออกทั้งหมดมาชั่งน้ำหนัก (M2)

9.3.3 วิธีคำนวณ
ปริมาณก้าน ร้อยละโดยน้ำหนัก = (M2 - M0) / M1 x 100

9.4 การเตรียมตัวอย่างเพื่อวิเคราะห์คุณลักษณะทางเคมี
บดตัวอย่างให้ละเอียดจนผ่านแร่งขนาด 0.6 มิลลิเมตร (US.sieve No.30)

9.5 ความชื้น
ให้วิเคราะห์ตามวิธีที่กำหนดใน AOAC (1980) ข้อ 15.038 (หรือข้อ 7.003)

9.6 สารที่สกัดได้ด้วยน้ำร้อน
ให้วิเคราะห์ตามวิธีที่กำหนดใน AOAC (1980) ข้อ 15.039

9.7 เถ้าทั้งหมด
ให้วิเคราะห์ตามวิธีที่กำหนดใน AOAC (1980) ข้อ 15.040 (หรือข้อ 31.012 หรือ ข้อ 31.013)

9.8 เถ้าที่ละลายน้ำ
ให้วิเคราะห์ตามวิธีที่กำหนดใน AOAC (1980) ข้อ 15.041 (หรือข้อ 31.015)

9.9 ความเป็นด่างของเถ้าที่ละลายน้ำ
ให้วิเคราะห์ตามวิธีที่กำหนดใน AOAC (1980) ข้อ 15.042 (หรือข้อ 31.016)

9.10 เถ้าที่ไม่ละลายในกรด
ให้วิเคราะห์ตามวิธีที่กำหนดใน AOAC (1980) ข้อ 15.044 (หรือข้อ 30.008)

9.11 กาก
ให้วิเคราะห์ตามวิธีที่กำหนดใน AOAC (1980) ข้อ 15.049 (หรือข้อ 7.065)

9.12 คาเฟอีน
ให้วิเคราะห์ตามวิธีที่กำหนดใน AOAC (1980) ข้อ 15.051